D'an 27 a viz Ebrel 2024 e oa bet lidet 60 vloaz Unvaniezh Demokratel Breizh (UDB) e Pondi er Mor-Bihan gant Lydie Massard, dilennet e Parlamant Europa, hag Edwy Plenel, pennkazetenner bet ar media Mediapart.
Gant Tudi Kernalegenn, klasker war ar bolitikerezh, e lakaomp ar gaoz war istor an UDB war istor ar strollad emrener-mañ. Abaoe 10 vloaz ez eus muioc'h-mui a dud yaouank e-barzh ha lakaat a reomp ar gaoz war stourmoù sokial, ekolojisted ha sevenadurel.
Le 27 avril dernier, l'Union démocratique bretonne (UDB) a fêté en grande pompe ses 60 ans d'existence à Pontivy dans le Morbihan en compagnie de la députée européenne Lydie Massard et d'Edwy Plenel, ancien rédacteur en chef du média Mediapart.
Nous discutons dans cette émission de l'histoire du plus vieux parti régionaliste de France avec le politologue Tudi Kernalegenn spécialisée dans les régionalismes. Selon lui, la nouvelle vague de jeunes militants ces dix dernières années montre la vivacité de ce parti politique dont les réflexions intellectuelles servent à imaginer les contours d'une Bretagne de gauche, plus autonome, à travers des revendications sociales, écologistes et culturelles.
Deomp da zizoleiñ Bro-Fouen ! Azalek an nevezamzer e vez kinniget gant Lucienne Moisan, "Lulu", baleadennoù natur e Bro-Fouen e-lec'h emañ o chom. D'ar Yaou e vez kinniget ur valeadenn e Enez-Glenan war-droad. Baleadennoù war velo a vez heñchet ganti etre Begmeil ha Fouen.
Lakaat a reomp ar gaoz ivez war he buhez evel animatour natur a-vicher,, he labour he deus kaset da benn gant ar re ampechet hag al levrioù a skriv evit ar vugale. E fin ar bloavezh, da vare Nedeleg, e vo unan all embannet gant Yoran Embanner.
Partons à la découverte du pays fouesnantais ! Lucienne Moisan, alias Lulu, fait découvrir son pays où elle a grandi et travaillé en tant qu'animatrice nature. A partir du printemps, elle propose des balades nature sur les îles des Glénan tous les jeudi après-midi ainsi que des balades à vélo entre Begmeil et Fouesnant.
Nous discutons également de sa vie en tant qu'animatrice nature, tout le travail qu'elle a mené pour l'accessibilité aux personnes handicapées ainsi que les livres qu'elle écrit pour les enfants. Un nouveau paraîtra d'ici la fin d'année normalement.
Abaoe bloavezh ar c'henfinamant, e 2020, e vez gwerzhet muioc'h mui c'hoarioù taol. Digoret e vez ivez ostalerioù evel al Ludibar er Gabusined e Miz Meurzh 2024. Miz zo ez eus bet lañset kentañ gouel Festi'jeux e Karaez ivez. Ober a ra perzh rak krouiñ a ra liammoù etre an dud, ar pezh a vanke d'ar c'houlz-se.
Gant ar gevredigezh Troadé e vez kinniget ur gouel bep bloaz e Plouvorn. Sarah Chedifer zo ezel eus ar gevredigezh-se ha kluboù c'hoarioù taol e Bro-Leon. Mont a ra di ur pe ziv wech ar sizhun. O kaozeal emaomp gant Sarah Chedifer eus an tem-mañ. Gant he zad he deus komañset honnezh ha n'he deus ket chomet a-sav dibaoe.
Depuis 2020, l'année du premier confinement, l'engouement pour les jeux de société ne tarit pas. De plus en plus de bars à jeux de société s'ouvrent, comme c'est le cas récent du Ludibar à Brest, aux Capucins, en mars 2024. La première édition du Festi'jeux s'est tenue il y a un mois à Carhaix et les ventes continuent d'augmenter. La raison du succès ? Jouer permet de créer du lien entre les personnes, ce qui manquait cruellement il y a quatre ans.
L'association Troadé organise chaque année un festival à Plouvorn. Sarah Chedifer en fait partie ainsi que d'autres clubs léonards où elle se rend plusieurs fois par semaine. Elle a commencé avec son père et n'a depuis jamais arrêté.
D'an 20 a viz Ebrel 2024 e vo lidet 40 vloaz Unvaniezh Breizh evit Buheziñ ar Broioù war ar Maez (UBAPAR) e Rostrenen en Aodoù-an-Arvor. E 1983 e oa bet krouet ha 40 kevredigezh a ra parti eus ar rouedad-mañ. Kampoù vakañsoù, stummadurioù evit mont da animatour, stajoù en natur ha deskadurezh poblek war an niverel etik a vez kinniget gant izili an UBAPAR.
Gant Riwanon an Habask, renerez an UBAPAR, emaomp evit kaozeal eus istor UBAPAR hag an dorioù digor a vo e Kreiz-Breizh.
L'union bretonne pour l'animation des pays ruraux (UBAPAR) célèbre ses 40 ans le 20 avril prochain à Rostrenen, dans les Côtes-d'Armor. Ce réseau a été fondé en 1983 et réunit 40 associations. Ses adhérents proposent, entre autres, des camps de vacances pour les jeunes, des formations Bafa pour devenir animateur, des stages de sensibilisation à la nature ainsi des stages qu'éducation populaire sur le numérique éthique.
Nous en discutons dans cette émission avec la directrice de l'UBAPAR, Riwanon an Habask.
Installée à Landerneau dans son atelier L'Obèle depuis 2016, Cécile Caroff est l'une des seules relieurs et restauratrices de livres du Finistère. Cette passionnée d'ouvrages anciens fait perdurer ces pratiques ancestrales avec des outils d'époque et propose des cours hebdomadaires en français et des ateliers en breton, langue qu'elle parle depuis toute petite.
Keinerez ha reneverez eo Cécile Caroff. E Landerne emañ hec'h atalier, "L'Obèle", dibaoe 2016. Sot eo gant al levrioù kozh ha kenderc'hel a ra da labourat gant teknikoù hag a veze implijet gwechall gozh. Kinniget e vez ganti kentelioù sizhuniek e galleg hag atalieroù e brezhoneg. He yezh a-vihanik an hini eo.
Saverez tiezh an diabarzh he deus desket e skol an dezaign e Naoned etre 2009 ha 2014. Koulskoude n'eo ket bet desket dezhi labourat e mod ekologel en ur zoujañ ouzh an tiez, ar mod a zo bet d'o sevel hag an dafar. Dre forzh ober he deus kenlabouret war raktresoù ekologel e Breizh hag e broioù estren, e Bro-India ha Bro-Gres.
Dale zo gant an holl vroioù war an tem-se hervez Solen Malrieu. E penn-kentañ 2024 he doa lañset hec'h embregerezh, Aorin, evit ma vefe kinniget muioc'h a raktresoù nevesiñ tiez ekologel e Penn-ar-bed.
Le métier d'architecte d'intérieur, Solen Malrieu l'a appris à l'école de design de Nantes de 2009 à 2014. Mais elle n'a jamais appris en cours comment rénover et concevoir un projet à partir de matériau écologique qui respecte le vivant. Elle s'est formée à force d'expérience, en collaborant à des projets de ce type notamment à l'étranger, en Inde et en Grèce.
Tous les pays ont du retard lorsqu'il s'agit des enjeux environnementaux d'après Solen Malrieu. Elle a donc voulu apporter sa pierre à l'édifice en lançant en début d'année 2024 son entreprise, Aorin, afin que les projets de rénovation écologique puissent se développer en Finistère.
Mizvezh ar brezhoneg ha nevez-amzer ar varzhed an hini eo er memes koulz. Dizoloit skridoù an div varzhez Anjela Duval ha Marcelle Delpastre betek fin ar miz e levraoueg Plouedern !
Skrivet o deus an div beizantez diwar-benn karantez o bro ha karantez o yezh. Doc'h ar C'houerc'had e Bro-Dreger eo an eil ha doc'h a C'hermont e Corrèze eo eben. Doujañ ouzh an natur hag ar yezh zo liammet evit an div hag ar gwir a oa ganto er XXvet kantved. Henchañ a ra Paol Mingant deomp. Hennezh zo dilennet ti-kêr Plouedern e-karg eus ar sevenadur.
Ce mois-ci, c'est à la fois le mois de la langue bretonne ainsi que le printemps des poètes et nous en profitons pour mettre en avant le travail de deux paysannes écrivaines. Découvrez jusqu'à la fin du mois à la bibliothèque de Plouédern l'exposition consacrée aux écrits d'Anjela Duval et Marcelle Delpastre qui ont toutes deux écrit dans la langue de leur pays, le Trégor en Bretagne et l'Occitan dans le Limousin !
Respecter la nature et la langue, voilà ce qui était important pour ces deux femmes qui ont témoigné au XXe siècle à la fois de la disparition de leur langue dans le quotidien ainsi que de l'évolution drastique du monde agricole dans leur campagne. Et elles avaient raison ! Paol Mingant, élu municipal en charge de la culture, nous guide dans cette exposition.
Kivri ar c'hleuzioù a vez savet gant Amélie Gloaguen, staliet e Plougastell. 25 anezho zo en he menaj ar feunteun wenn. Gwechall gozh e roent sikour d'ar beisanted evit ar c'hleuzioù e kornog Bro-C'hall, e Breizh hag e Bro-Normandi. Nebeutoc'h nebeutañ zo e Bro-C'hall met klask a ra ar gevredigezh Association de sauvegarde et de promotion des chèvres des fossés (ASP) saveteiñ anezho.
Klask a ra reiñ un taol-lañs d'he zi fourmaj e-barzh ur c'hontener hag a zo bet prenet warlene. Betek fin miz Meurzh 2024 e c'hell an dud reiñ sikour dezhi evit en em staliañ da vat.
Amélie Gloaguen, paysanne installée à Plougastell, élève des chèvres des fossés, une race locale qui a quasiment été en voie de disparition. Au total, elle en compte 25 dans sa ferme de la Fontaine Blanche qu'elle partage avec deux autres agriculteurs. Auparavant utilisées pour s'occuper des fossés dans le paysage de l'ouest de la France, une association s'est montée afin d'en assurer sa sauvegarde, Association de sauvegarde et de promotion des chèvres des fossés (ASP). Amélie Gloaguen en est membre.
Elle souhaite désormais mener son projet professionnel à bien : monter une fromagie dans un conteneur acheté il y a un an. Il est encore possible de l'aider financièrement jusqu'à la fin du mois.
Abaoe pell e plij da stourmerien ha stourmerezed Breizh kemer skouer Bro Iwerzhon abalamour eo an iwerzhoneg yezh ofisiel ar vro gant ar saozneg. Met n'eo ket a-walc'h, nebeutoc'h nebeutañ a dud a gomz ar yezh bemdez memes e tachennoù Gaeltacht e-lec'h e vez gwarezet. Seul vuioc'h a stourm e vo seul vevoc'h e vo. Se zo kaoz e vez kemeret e kont skouer Iwerzhon an Hanternoz gant stourmerien Bro Iwerzhon rak startijenn ha youl zo er vro.
Kazetenner eo bet Tudi Crequer er vro ha gantañ emaomp en abadenn Buhez evit kaozeal eus 'se asambles. D'an 9 a viz Meurzh vintin e vo pedet gant Brezhoneg e Bro an Aberioù e Gwitalmeze er sal La clé des champs.
Les militants de Bretagne prennent depuis longtemps l'exemple irlandais pour faire reconnaître la langue bretonne comme langue officielle. Ceci dit, ce statut ne fait pas tout. De moins en moins de personnes le parlent au quotidien en République d'Irlande, même dans les zones protégées appelées Gaeltacht.
Or plus le combat reste vif, mieux ce sera et c'est le cas en Irlande du Nord ! C'est ce qu'a remarqué Tudi Crequer, journaliste qui a passé presque deux ans dans le pays dans le comté du Donegal, l'un des 7 Gaeltacht. Et c'est d'ailleurs pour cela que les militants de la République d'Irlande veulent désormais prendre exemple sur la lutte menée en Irlande du Nord afin de redynamiser la pratique de l'irlandais. Nous en parlons avec Tudi Crequer, invité le 9 mars prochain à Ploudalmézeau par l'association Brezhoneg e Bro an Aberioù.
E fin 2023 e oa bet embannet studiadenn ziwezhañ Ofis publik ar brezhoneg (Opab) diwar-benn ar brezhoneg e bed al labour. Dindan 10 vloaz eo kresket an niver a bostoù labour gant 1 800 post-labour kevatal leun amzer e Breizh pemp departamant e 2022. Krouet e vez ar muiañ a bostoù-labour e Penn-ar-bed gant tost da 900 post-labour, e bed ar c'helenn dreist-holl.
Deuet eo da vezañ ur gwir bed al labour. Da skouer e vez kinniget bep bloaz forom ar micherioù e Landerne gant an aozadur stummañ Stumdi hag ar bloaz-mañ e oa d'an 22 a viz C'hwevrer 2024. O kaozeal emaomp gant Meriadeg Vallerie eus an Opab eus ar studiadenn-mañ en abadenn Buhez. Hervezañ e vefe daou bal da dizhout evit ma vefe ledanaet bed al labour-mañ : desachañ an embregerezhioù prevez hag ar re yaouank a oar brezhoneg skoliaet e skolajoù, liseoù Diwan peotramant en hentennoù divyezhek.
L'Office public de la langue bretonne (Oplb) a publié fin 2023 leur dernière étude sur le marché du travail en langue bretonne. Le chiffre a augmenté, passant de 1200 à 1800 postes de travail équivalent temps plein, en dix ans. Le Finistère reste le département où il y a le plus d'emplois en langue bretonne avec 900 postes, principalement dans l'enseignement.
La langue bretonne est devenue un vrai marché du travail. Tous les ans, l'organisme de formation Stumdi organise par exemple leur forum des métiers à Landerneau et c'est à cette occasion que nous avons rencontré Meriadeg Vallerie, chargé d'études à l'Opab, lors de la dernière édition le 22 février dernier. Pour lui, le futur du marché du travail en langue bretonne doit relever deux défis : plus se développer dans le secteur privé et faire comprendre aux jeunes bretonnants scolarisés à Diwan ou dans les antennes bilingues que la langue bretonne est un atout dans le marché du travail.