War hentoù an antroposen

"Overview effect" = "Efed gwel hollek", ha pa vez gwelet an Douar a-bell get an astronaoted. Hag e vez komprenet neuze pegen bihan ha dister eo hor planedenn.

2025. Treiñ da fall a ra an traoù evit ar skiantourion er Stadoù-Unanet. Get Trump ha Musk emañ teñvaloc'h-teñval dazont ar c'hlaskerezh. Ha n'eo ket gwell evit an deskadurezh.

"Trouz, kleñved ar bed modern", a vez klevet get tud 'zo. Re 'rall ne c'hellont ket bevañ hep trouz, betek chom staget d'o selaouell, dre aon rak an didrouz.

E-menn emañ bet dizoloet an elfenn-mañ-elfenn? Ur goulenn a ro deomp un digarez da vont da bourmen dre ar bed (dre Europa kentoc'h).

A c'houde Galilée ez eus sach-blev etre ar skiant hag ar relijion. Ha n'omp ket arruet da benn ag ar chikan-se. War un tu: kredennoù ha na c'hellont ket bout cheñchet. War an tu 'rall ur feson da brederiañ ha da gompren ar bed hag a zo diazezet war an dielfennañ hag ar fedoù evezhiet.

E-barzh levr eñvorennoù Yeun ar Gow ("E skeud tour bras Sant Jermen") e vez kavet ur pennad a-zivout al "lusk hep ehan". Un digarez da gomz ag ar fenomen dibosupl-se !

Evel an holl deknologiezhioù kemplezh e seblant mont en dro an IA hep na vehe dober a bourvezioù materi. Hag e vez ankouaet alies un danvezenn bouezus : an dour. Ha neoazh, hep dour, IA ebet !

Ar skrivagner Isaac Asimov en-doa ijinet, en e levr "The Robots", ur feson efedus da dreuskas energiezh an heol betek an Douar. Pevar-ugent vloaz goude-se ema An ajañs ESA é labourat àr an dachenn-se dre ur raktres anvet "Solaris".

Komzet e vez kalz ag ar metaloù rouez implijet en teknologiezhoù nevez (panelloù fotovoltaek, smartfonoù h.a.), met ral a wezh e vez meneget an nikel. Neoazh, n'eus metal all ebet a c'hell kemer e lec'h.

E 1977 e oa bet lañset daou sont (sontoù Voyager 1 ha Voyager 2) gant ar soñj studial a-dostoc'h planedennoù pellañ sistem an heol. Ar fizikour Carl Sagan en-doa goulennet get an NASA ma vehe lakaet er sontoù peadra da lakaat kompren piv omp-ni, gant ar spi e vo dizoloet un deiz bennak get "ekstradouariz". Ha setu kaset da benn get ur strollad skiantourion embannadur ur bladenn get skeudennoù, sonioù ha sonennoù warni. Graet e vez "Voyager Golden Record" ag ar bladenn-se.