Rodeier

Hiziv emaomp asambles gant Henri Dreau e Gwezeg. Ganet eo er barrez, kostez ar menez, e-lec'h ma oa e dud o talc'hen douar e-kichenn Karreg an Tan. Ur bern traoù 'neus da gontañ deomp : penaos veze troc'het lann gwechall diwar-c'horre ar menez ha da betra servije goude-se ; penaos veze dispartiet en ur mod ar re baour hag ar re binvidik e Gwezeg ; 'blam da betra eo bet anvet "Karreg an Tan" e-giz-se. Kaozeet 'vo un tammig deus e vuhez ha deu e vicher gentañ, a-benn oa-eñ o labourat e Kramp al Labour-Douar er Morbihan.

Hiziv emaomp e Langoned, asambles gant Denis Bozeg. Langoned zo e departamant ar Morbihan, met n'emañ ket e Bro-Gwened ! E Bro-Gerne emañ atô, eus an tu-mañ d'ar stêr Ele hag a ra an disparti etre Langoned ha Ploure, hag etre Bro-Gerne ha Bro-Gwened. Asambles gant Denis neuze 'vo graet tro parrez Langoned da gentañ, ha goude-se 'vo graet div droiad all, unan e Breizh-Uhel, evit deskiñ ar mod da gaozeal gallaoueg, hag eben en Almagn, e-lec'h oa bet kaset Denis d'ober e goñje.

Anne-Marie Gloaguen 'deus klevet brezhoneg en-dro dezhi abaoe atô. He zud a ouie brezhoneg mat-tre, met evel ur bern Bretoned all o deus kavet gwelloc'h deskiñ galleg dezhi da gentañ. Met Anne-Marie a faote dezhi deskiñ brezhoneg memestra ! Benjamin Bouard a zo bet e Langoned oc'h en em gavout asambles ganti, evit dezhi kontañ dezhañ penaos oa-hi krog da zeskiñ brezhoneg er bloavezhioù 1960. Kaozeet 'vo dreist-holl deus an dud o deus sikouret anezhi da zeskiñ ar muiañ, tud evel Loeiz Ropars, Marc'harid Gourlouaen pe c'hoazh Yeun ar Gow. An dra-se 'vo un digarez d'ober un droiad e bed ar brezhoneg er bloavezhioù 60 ha 70.

Thérèse Buff zo ganet e Terrug, met a-benn oa-hi dimezet d'he gwaz 'oa aet asambles gantañ d'an Aljeri da chom, e Oran, er bloavezh 1957. A-benn neuze 'oa komañset ar brezel dija, met Thérèse n'eo ket bet maleürus eno. E Oran ne veze klevet kaoz deus ar brezel nemet gant ar post-radio d'ar mare-se ha n'eo ket chomet pell a-walc'h evit gwelet an traoù o vont da fall. Met ne oa ket bet pell oc'h en em rentiñ kont memestra pegen stert 'oa an traoù evit an Aljerianed, ha penaos 'oa an dud o veviñ pep hini deus e du : ar "Vuzulmaned" deus an tu, hag ar Frañsizien deus an tu all.

Miz-Du ha miz-Kerzu a zo mizioù trist. Teñval ha yen eo an amzer ha krog an devezioù da verraad, an dra-se zo kaoz sur a-walc'h eo bet graet "ar mizioù du" deuzouto. Met gwechall ne oa ket ken trist ha se pa teue fin ar bloaz, dreist-holl da zevezh Nedeleg pe d'an deiz kentañ ar bloaz ! Benjamin zo bet e Terrug oc'h en em gavout asambles gant Yvonne Derrien en-dro adarre, honnezh 'deus soñj mat-tre deus Gouel Nedeleg hag an deiz kentañ ar bloaz goude ar brezel, amzer he yaouankiz.

Tri-ugent vloaz 'zo eo cheñchet ar mod d'en em dommañ. En deiz-hiziv 'vez implijet ar gaz, an tredan hag ar fioul da dommañ an ti peurvuiañ, ha gwechall ne veze ket graet 'met gant keuneud, pe gant glaou a-wechoù, pe c'hoazh gant mouded (taouarc'h) a-blasoù. Daou seurt mouded a oa : mouded du, a veze tennet don en douar, ha mouded kign, a veze tennet war-c'horre. Annick Plant zo 'chom e Brenniliz pell 'zo. Honnezh a oar en em dommañ gant keuneud bremañ, met graet he deus gant mouded ivez. Bet eo bet er o tennañ mouded gant he gwaz memes, ha soñj he deus mat-tre deus ar mod ma veze graet. Benjamin Bouard zo bet oc'h en em gavout asambles ganti.

Asambles gant Ivonnig Tardivel omp bet oc'h ober anaoudegezh hiziv e Pont 'n Abad, evit dezhi safaret deus he buhez deomp. Ganet eo e Loktudi, met a-benn oa-hi pevarzek vloaz 'oa bet e Soissons o labourat gant he mamm-gozh. Goude-se 'oa dimezet ha 'oa deuet da Vreizh en-dro, da labourat en uzin Béziers e Pont 'n Abad.

Deus pelec'h teu ar gwez-sapin a vez prenet ganeomp da vare Nedeleg ? Deus Skaer ! Ya, al lod brasañ deus ar gwez-sapin a vez gwerzet e Breizh e fin ar bloaz a vez produet gant an embregerezh Greencap e Skaer. Gwez-sapin a vez gwelet partout eno : etre 350 000 ha 400 000 a vez produet bep bloaz, war-c'horre 700 ha. Degasiñ a ra labour er vro, met tout an dud n'int ket gwall gontant gant Greencap memestra. Bet eo bet Benjamin Bouard oc'h en em gavout asambles gant Gi Peñseg, evit goût petra soñj dezhañ bremañ eus an dra-se. Hag e lodenn ziwezhañ an abadenn 'safaro deomp deus un dra all c'hoazh, da lâret deomp penaos 'vez bec'h war ar maez a-wechoù etre re ar vro ha serten tud deuet d'en em staliañ n'eus ket a-bell, dreist-holl goude ma oa komañset ar c'hovid 19 da c'hoari war an tamm douar-mañ.

Degouezhet omp er C'hap hiziv, e Beuzeg, evit ober anaoudegezh gant Annick Ansker. Evit ar wech tout emañ o chom e Beuzeg, hag e-pad ur c'hrogad eo bet o talc'hen un ostalidi er vourc'h. Met n'eo ket deus he micher emaomp 'vont da brechañ, met kentoc'h deus ar skol e-doug ar brezel. Bugel-tre oa Annick pa oa diklaret ar brezel, met soñj he deus deus ar skol d'ar mare-se memestra. A-raok ar brezel ne veze ket droad da gaozeal brezhoneg er skol, met pa oa en em gavet an Almañted er vro oa komañset da zeskiñ brezhoneg d'ar vugale. E fin an abadenn mod-all, Annick a brecho deomp deus he mamm-gozh a ouie pareañ an dud gant pedennoù.

Hiziv emaomp e bro ar Bigoudenned, e Lechiagad war vord ar mor, asambles gant Monique Meleneg. Benjamin a zo bet oc'h en em gavout asambles ganti evit dezhi safaret deomp deus ar skol. Ar skol gwechall, a-benn oa-hi skoliatet e skol ar seurezed, ha goude-se pa oa aet da skolaerez ha kaset da gelenn pell deus he bro, e departamant ar Mañch. Met n'eo ket bet pell o tizreiñ da Vreizh !